Maak kennis met de kunstenaar die kleuren kon horen
Heb je ooit geprobeerd om kleuren in woorden uit te drukken? Hoogstwaarschijnlijk had je grote moeite met het vinden van de juiste woorden voor wat je ogen zien en moest je uiteindelijk je heil zoeken in vergelijkingen. In het woordenboek wordt rood omschreven als ‘gelijkend op de kleur van bloed’. Blauw wordt vergeleken met een heldere lucht. En groen wordt steevast in verband gebracht met gras en gebladerte.
Maar stel nu dat je andere zintuigen kon gebruiken om parallellen te trekken tussen kleuren en geluiden? Dat is de creatieve uitdaging die de schilder Wassily Kandinsky zich stelde voor enkele van zijn werken. Hij bezat de gave van synesthesie, oftewel het vermogen om dingen waar te nemen op basis van verschillende zintuigen tegelijk. Daarmee was hij in staat om de relatie tussen geluiden, kleuren en vormen te verkennen en om muziek in schilderijen te vertalen.
Het Centre Pompidou en Google Arts & Culture zijn een samenwerking aangegaan voor een eerbetoon aan deze kunstenaar, die wordt gezien als de grondlegger van de abstracte kunst. “Sounds like Kandinsky” brengt zijn meest iconische werken bijeen, biedt toegang tot zeldzame privé archieven en introduceert een machine learning-experiment dat je de mogelijkheid biedt om ‘een Kandinsky te spelen’.
Veel mensen zullen bekend zijn met de beroemdste kunstwerken van Kandinsky, maar van de man achter de doeken is maar weinig bekend. We hebben daarom 3.700 kunstwerken, privé foto's en documenten gedigitaliseerd met de desktop scanner van Google Arts & Culture. Het gaat onder meer om jeugdmemoires, foto’s van een vakantie met Paul Klee en kiekjes van de studio van Kandinsky in Neuilly. Dit materiaal is afkomstig uit de Kandinsky-collectie die Nina Kandinsky naliet.
Volg het leven en werk van Kandinsky, van zijn debuut in Rusland tot zijn jaren als docent bij de Bauhaus School. Kijk rond in de studio waarin hij in zijn jaren in Parijs werkte en verlies jezelf in Sky Blue tijdens een rondleiding binnen dit schilderij waarbij je op elk detail kunt inzoomen.
Maar om het erfgoed van Kandinsky pas echt goed te begrijpen en het mysterie achter zijn kenmerkende stijl te ontrafelen is het belangrijk om meer te weten over het unieke creatieve proces dat hij op zijn doeken toepaste: synesthesie. Deze neurologische gesteldheid (die hij gemeen heeft met andere kunstenaars zoals Rimbaud, Billie Eilish en Pharrell Williams) stelde hem in staat om kleuren te associëren met bepaalde geluiden en stemmingen. Tijdens het schilderen werkten het gehoor en zichtvermogen van Kandinsky systematisch samen. Kleuren en vormen vertaalden zich in geluiden en harmonieën, en trillingen vormden zich om in lijnen en patronen.
Om te achterhalen hoe een Kandinsky klinkt hebben we onze krachten gebundeld met de experimentele muziekkunstenaars Antoine Bertin en NSDOS. Samen ontwikkelden we het interactieve experiment “Play a Kandinsky”, dat mensen voor het eerst de mogelijkheid biedt om te ervaren wat Kandinsky tijdens het schilderen gehoord zou kunnen hebben. Samen analyseerden we de geschriften waarin Kandinsky zijn synesthetische ervaringen beschreef. We maakten vervolgens gebruik van machine learning om een tool te ontwikkelen die simuleert wat Kandinsky mogelijk hoorde toen hij in 1925 zijn meesterwerk “Geel rood blauw” schilderde.
Je kunt op verschillende delen van het schilderij inzoomen en klikken om te horen hoe die klinken en de emoties te verkennen die aan de kleuren en vormen zijn verbonden. Je kunt zelfs je eigen mix samenstellen en jouw door Kandinsky geïnspireerde compositie met anderen delen.
En dankzij de Pocket Gallery-functie van Google Arts & Culture kun je door een virtuele tentoonstelling wandelen en de meest beroemde werken van Kandinsky nader verkennen op basis van augmented reality. Hoewel dit de unieke ervaring van het in levende lijve zien van de kunstwerken in een museum niet kan vervangen, biedt het je toch de mogelijkheid om je geest door elke compositie mee te laten voeren. Een virtuele, maar net zo intieme, kennismaking met de kunstenaar die kleuren kon horen.
Gepost door: Serge Lasvignes, bestuursvoorzitter van het Centre Pompidou